της Κατερίνας Κοκκαλιάρη
ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, ΟΓΑ αντιμετωπίζουν έντονο πρόβλημα ρευστότητας, με τα έσοδα από τις εισφορές να μειώνονται, τις οφειλές να αυξάνονται και το μεγαλύτερο μέρος της κρατικής επιχορήγησης να έχει ήδη απορροφηθεί. Κίνδυνος κατάρρευσης από το έλλειμμα 4 δισ. ευρώ στον ΕΟΠΥΥ
Εφιαλτική είναι η κατάσταση στο ασφαλιστικό σύστημα, με τα Ταμεία να δίνουν μάχη για να εξασφαλίσουν συντάξεις, εφάπαξ και άλλες παροχές.
Τα έσοδα βρίσκονται σε ελεύθερη πτώση λόγω της κρίσης, ο αριθμός των ανασφάλιστων αυξάνεται και παρά τις περικοπές σε συντάξεις και εφάπαξ, τα Ταμεία έχουν «ροκανίσει» μεγάλο μέρος της κρατικής χρηματοδότησης.
Σήμα κινδύνου για την κατάσταση που επικρατεί στο ασφαλιστικό σύστημα κρούει η Πανελλήνια Ομοσπονδία Προσωπικού Οργανισμών Κοινωνικής Πολιτικής (ΠΟΠΟΚΠ). Ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Θ. Καποτάς παρουσίασε αποκαλυπτικά στοιχεία για την οικονομική κατάσταση των Ταμείων:
ΙΚΑ. Η κατάσταση είναι δραματική, καθώς κάθε μήνα το Ταμείο κάνει αγώνα δρόμου να εξασφαλίσει τις συντάξεις. Μέχρι το τέλος του χρόνου πρέπει να εξασφαλιστεί 1,4 δισ. (ή 350 εκατομμύρια ευρώ τον μήνα) για να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις, ενώ έχει στραφεί και στη λύση του εσωτερικού δανεισμού.
Το Ταμείο μέχρι σήμερα έχει απορροφήσει το 66% της κρατικής επιχορήγησης, δηλαδή 2,7 δισεκατομμύρια από τα 4,1 δισεκατομμύρια που έχουν προβλεφθεί. Σε υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα αναδεικνύεται η μαύρη εργασία (ένας στους τρεις είναι ανασφάλιστος), με τις απώλειες να υπολογίζονται σε 6 δισεκατομμύρια.
ΟΑΕΕ. Το αναμενόμενο έλλειμμα του Οργανισμού είναι 830 εκατομμύρια ευρώ και η μείωση από εισφορές αγγίζει το 35%. Είναι χαρακτηριστικό πως τα έσοδα από ασφαλιστικές εισφορές του Οργανισμού δεν φαίνεται να μπορούν να ξεπεράσουν το 1,5 δισ., όταν ο προϋπολογισμός προέβλεπε έσοδα 2,1 δισεκατομμύρια.
Τα συνολικά έσοδα υπολογίζονται σε 4,3 δισεκατομμύρια, σε αντίθεση με τα έξοδα που θα αγγίξουν τα 5,13 δισεκατομμύρια.
Ενδεικτικό της κατάστασης είναι πως μόλις το 55% των ασφαλισμένων καταβάλλει εισφορές με αποτέλεσμα να εισπράττονται 115 εκατομμύρια (αντί 250 εκατομμύρια).
Με βάση τα στοιχεία, το πρώτο πεντάμηνο ο ΟΑΕΕ έχει απορροφήσει το 71% της επιχορήγησης, το 44% της συμμετοχής του κράτους και το 63% του συνόλου της αρχικής εγγεγραμμένης πίστωσης.
Οσον αφορά τις βεβαιωμένες οφειλές, αυτές αγγίζουν τα 2 δισεκατομμύρια ευρώ.
Την ίδια στιγμή, οι οφειλές του Οργανισμού προς άλλους φορείς είναι περίπου 650 εκατομμύρια (ΕΟΠΥΥ-ΙΚΑ-ΤΕΑΠΟΚΑ), συμπεριλαμβανομένων και των 160 εκατομμυρίων του δανείου από τους τομείς Ναυτικών πρακτόρων και του Τομέα εμπορίας καυσίμων (δάνειο που ελήφθη το 2011 και δεν έχει επιστραφεί).
ΟΓΑ. Το 36% των ασφαλισμένων -δηλαδή 241.814 αγρότες- δεν καταβάλλει εισφορές, ενώ πρέπει να επισημανθεί πως το 6% έχει ενταχτεί σε ρύθμιση οφειλών.
ΕΟΠΥΥ (παροχές υγείας). Το συσσωρευμένο έλλειμμα είναι 4 δισεκατομμύρια και όπως τονίστηκε στο συνέδριο, «θα οδηγηθεί σε κατάρρευση, η οποία θα συμπαρασύρει και τα νοσοκομεία του ΕΣΥ εξαιτίας των νοσηλίων που μένουν ανεξόφλητα ήδη από τους ασφαλιστικούς φορείς στον ΕΟΠΥΥ».
Σημειώνεται πως ενώ ο ιδρυτικός Νόμος 3918/2011 προέβλεπε κρατική επιχορήγηση του ΕΟΠΥΥ στο 0,6 % του ΑΕΠ, δηλαδή 1,2 δισ., μέσα σε λίγους μήνες το ποσοστό μειώθηκε στο 0,4 του ΑΕΠ, δηλαδή σε 795 εκατομμύρια.
Μάλιστα τα έσοδα του Οργανισμού το πρώτο πεντάμηνο έπρεπε να κυμανθούν περίπου στα 2,8 δισ. και κινήθηκαν περίπου στο 1,1 δισ.
Με βάση τα στοιχεία, 1,5 εκατομμύριο ασφαλισμένοι του Δημοσίου (ΟΠΑΔ) έχουν πληρώσει από την τσέπη τους δαπάνες υγείας και δεν τα έχουν πληρωθεί από το 2011 έως τώρα.
ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΕΙΣ
Στην ουρά από οκτώ μήνες έως τρία χρόνια
Γερά νεύρα πρέπει να διαθέτουν οι υποψήφιοι συνταξιούχοι καθώς παρατηρούνται σημαντικές καθυστερήσεις στην έκδοση της? πολυπόθητης απόφασης. Την ίδια στιγμή τα τελευταία χρόνια είναι σε εξέλιξη μια σειρά μειώσεων σε συντάξεις και εφάπαξ, χωρίς ωστόσο αυτό να δίνει λύση στα οικονομικά προβλήματα των ταμείων.
Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Προσωπικού Οργανισμών Κοινωνικής Πολιτικής για τον χρόνο αναμονής των υποψήφιων συνταξιούχων:
- Στο ΙΚΑ η έκδοση της απόφασης καθυστερεί από 8 έως 12 μήνες. Σε περίπτωση που υπάρχει διαδοχική ασφάλιση, ο χρόνος αναμονής φτάνει τους 18 μήνες.
- Στον ΟΑΕΕ απαιτούνται από 7 έως 9 μήνες, ενώ στη διαδοχική ασφάλιση ο χρόνος αναμονής φτάνει τον ενάμιση χρόνο.
- Στο Δημόσιο η έκδοση της σύνταξης καθυστερεί από 8 έως 9 μήνες, ενώ στη διαδοχική ασφάλιση χρειάζεται ένας χρόνος.
- Στον ΟΓΑ η αναμονή φτάνει το ένα έτος, ενώ σε περίπτωση που υπάρχουν ένσημα και σε άλλο φορέα χρειάζονται 20 μήνες.
- Στο ΕΤΕΑ ο χρόνος απονομής κυμαίνεται από 3 έως και 15 μήνες.
- Στο ΤΕΑΔΥ (επικουρικό δημοσίων υπαλλήλων) χρειάζονται 2 έως 3 χρόνια.
- Στα επικουρικά ταμεία υπάρχουν σημαντικές διακυμάνσεις στον απαιτούμενο χρόνο για την έκδοση της σύνταξης. Ενδεικτικά αναφέρεται πως στο ΤΕΑΑΠΑΕ χρειάζονται 2 με 3 μήνες, στο ΤΕΑΥΦΕ 18 μήνες, ενώ στο ΤΕΑΥΕΚ απαιτούνται σχεδόν 3 χρόνια.
Στο «μέτωπο» των συντάξεων και των καταβαλλόμενων εφάπαξ τον τελευταίο ενάμιση χρόνο υπήρξε μια σειρά παρεμβάσεων σε πολλά ασφαλιστικά ταμεία. Για παράδειγμα, υπήρξαν περικοπές στο εφάπαξ έως και 30% (π.χ. στη ΔΕΗ), ενώ στα επικουρικά οι μειώσεις έφτασαν μέχρι και το 45% (για όσους παίρνουν πάνω από 900 ευρώ).
Παραδείγματα
Ενδεικτικά αναφέρονται δύο παραδείγματα:
- Συνταξιούχος με κύρια σύνταξη 1.700 ευρώ, που είναι κάτω των 55 ετών, περιορίστηκε στα 1.528 ευρώ.
- Συνταξιούχος με επικουρική σύνταξη 700 ευρώ έχασε 311 ευρώ (υπήρξε τριπλή περικοπή).
Στo κόκκινο το Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων
Σε επτά χρόνια θα πάρουν εφάπαξ οι σημερινοί δικαιούχοι
Στο «κόκκινο» είναι το Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων και αν δεν βρεθεί λύση, όσοι καταθέσουν τώρα τα χαρτιά τους, θα πάρουν το εφάπαξ μετά από μία επταετία. Την ίδια στιγμή μείωση των εσόδων από εισφορές και αύξηση των συνταξιούχων καταγράφεται και στα επικουρικά ταμεία.
Οσον αφορά στον φορέα πρόνοιας του Δημοσίου εκκρεμούν 52.000 αιτήσεις για εφάπαξ (πέρσι ήταν 39.000) και? αναζητούνται 2 δισεκατομμύρια ευρώ. Το ταμείο έχει ξεμείνει από ρευστό, με αποτέλεσμα τα έσοδα από εισφορές να φτάνουν μόνο για 500 εφάπαξ τον μήνα.
Είναι χαρακτηριστικό πως αυτή τη στιγμή εκδίδονται βοηθήματα για όσους έχουν απόφαση συνταξιοδότησης πριν από 2 χρόνια. Σε περίπτωση που εισπραχθεί όλο το ποσό των ληξιπρόθεσμων οφειλών (1,2 δισεκατομμύρια), θα ικανοποιηθούν 33.000 αιτήσεις.
Για να ικανοποιηθούν και οι υπόλοιπες αιτήσεις, θα πρέπει να βρεθούν 700 εκατομμύρια, όταν τα έσοδα από εισφορές είναι 400 εκατομμύρια ευρώ.
Αρα… αναζητούνται άλλα 300 εκατομμύρια, με την ΠΟΠΟΚΠ να προτείνει μεταξύ άλλων την απόδοση στο ταμείο της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης 2% των δημοσίων υπαλλήλων και την υποχρεωτική ασφάλιση στον φορέα νέων κατηγοριών (αναπληρωτών εκπαιδευτικών και των μετακλητών υπαλλήλων).
Επικουρικές
Την ίδια στιγμή τα προβλήματα επεκτείνονται και στα επικουρικά ταμεία και ενδεικτικά γίνεται αναφορά στους φορείς των δημοσίων υπαλλήλων (ΤΕΑΠΟΚΑ και ΤΕΑΔΥ).
Συγκεκριμένα, ο αριθμός των εργαζομένων που καταβάλλουν εισφορές μειώθηκε από τα 24.450 άτομα το 2010 σε 22.700 άτομα φέτος, ενώ οι συνταξιούχοι πήγαν από τα 22.800 άτομα στα 25.000.
Δηλαδή οι συνταξιούχοι ξεπερνούν τους εργαζόμενους, ενώ τα έσοδα από εισφορές μειώθηκαν κατά σχεδόν 2 εκατομμύρια σε σχέση με το 2010. Αντιθέτως τα έξοδα συνταξιοδότησης εμφανίζουν αύξηση και από τα 107.8 εκατομμύρια το 2010 έχουν πλέον φτάσει τα 119 εκατομμύρια.
Σημειώνεται πως με τον Ν.4052/2012 δημιουργήθηκε το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης, στο οποίο θα πρέπει να πάνε το ΕΤΕΑΜ, το ΤΕΑΙΤ, το ΤΕΑΔΥ, το ΕΤΑΤ και το ΤΑΥΤΕΚΩ. Ωστόσο η πλειοψηφία των εντασσόμενων φορέων δεν έχουν κάνει αποδεκτή την ένταξή τους στο ΕΤΕΑ, κάνοντας χρήση της δυνατότητας που δίνει ο νόμος να εξαιρεθούν.
Σημειώνεται πως, αν προκύψει έλλειμμα, τότε δεν αποκλείεται η αναπροσαρμογή της σύνταξης κάθε τρίμηνο με πρόταση της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής. Αποκλειόμενης κάθε μεταφοράς πόρων από τον κρατικό προϋπολογισμό.
ΜΕΤΑ ΤΟ PSI
Μεγάλο ψαλίδι από το «κούρεμα»
Σημαντικές είναι οι απώλειες των Ταμείων από το «κούρεμα» των ομολόγων, με βάση τα στοιχεία που παρουσίασε χθες η Πανελλήνια Ομοσπονδία Προσωπικού Οργανισμών Κοινωνικής Πολιτικής (ΠΟΠΟΚΠ). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να επιδεινώνεται ακόμα περισσότερο η οικονομική κατάσταση των ασφαλιστικών φορέων.
Οπως επισημάνθηκε χθες στο συνέδριο της Ομοσπονδίας, είχαν τοποθετηθεί με αποφάσεις των διοικήσεων 7,4 δισεκατομμύρια σε ομόλογα και 14 δισεκατομμύρια σε καταθέσεις (διαθέσιμα) στην Τράπεζα της Ελλάδος (κοινό κεφάλαιο). Δηλαδή συνολικά περίπου 21 δισεκατομμύρια, καθώς η Τράπεζα της Ελλάδος επένδυσε τα 14 δισεκατομμύρια σε ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου.
Με τα στοιχεία του PSI οι απώλειες σε ονομαστικές αξίες είναι της τάξης του 53% και σε πραγματικές αξίες άνω του 70%. Αν λάβουμε υπόψη τις τιμές διαπραγμάτευσης των νέων ομολόγων λήξεως 2023-2042, καταγράφονται απώλειες άνω του 70%.
Επίσης, όπως επισημαίνει η ΠΟΠΟΚΠ, τα Ταμεία είχαν ετήσιες αποδόσεις από τόκους και προσόδους περίπου 700 με 800 εκατομμύρια πριν από το PSI. Αυτό το ποσό θα είναι περίπου 120 με 160 εκατομμύρια.